Interlingue Course in 10 Lessons

Noi have un grand international congress in li cité. Li nationes de Europa es representat per eminent cultural persones. Li centre del congress es in li palace del parlament. Elegant modern automobiles sta ante li portas e sur li stradas e plazzas. Li fassades es decorat per li national flaggas. Li flaggas del nordic landes have li cruce quam simbol. On vide delegationes de divers partes de Europa, de nord e sud, de ost e west. Un deputation visita li presidente del state in li grandiosi residentie contra li ópera. Special corespondentes fa observationes e scri articules por li redactiones de grand jurnales e telegrafa al burós de information.

In li grand sala del palace es li general convent. In li micri chambres li special comissiones e comités have secret conferenties. Nu li oficial programma comensa. Li borgomastre del cité saluta li congressantes. On electe un presidente. Du secretarios scri li protocolles. Un delegat del central states presenta un proposition pri li organisation del international trafic per aeroplanes. Li orator parla con fascinant eloquentie e li auditoria escuta con interesse e aplaude con entusiasme. Un polemic debatte comensa e it fini per un resolution in favor al propositor. On accepta li proposition e refusa li contrapropositiones.

In li vestibules e corridores sta gruppes de persones, famosi professores de universitás, rich directores de commercial firmas, energic secretarios de social e professional organisationes, e militares in gala-uniformes. Ili have portafolias con documentes e actes e discusse li actual situation e international aferes.

Un yun monaco sede in un turre e observa interessat li sole tra un telescope. Per hasard il fa un sensational observation: it existe macules in li sole. Il hasta al prior del monastere e exclama:

“Patre, qui nu posse esser sin macules, nam mem li sole have macules.”

Ma li prior responde tranquilmen:

“Tu erra, mi filio. Yo ha leet Aristóteles multvez, de comensa til fine, e necú il mentiona pri macules in li sole. Tui ocules have macules, e ne li sole.”

There is no grammatical gender in Interlingue. Un is the indefinite article (a/an), and does not decline (change form).

Li is the definite article (the), which also does not decline.

Plural is formed with an -s, -es after a consonant. Some consonant endings such as “g”, “um”, “c” only add an -s for phonetic reasons.

For the definite article (the), a + li is abbreviated to al and de + il to del.

Adjectives in Interlingue do not decline for gender, number or case.

While verbs in English conjugate depending on the person and number, they do not in Interlingue.

Un yun mann promena sur li trottuore de un strada e observa li vive. Il incontra un amíco, quel saluta le e strax comensa questionar:

“Bon die, mi amíco. Quo Vu fa nu?”

“Yo promena.”

“Quo Vu ha fat hodie? Yo ne ha videt Vos ante nu.”

“Yo ha laborat.”

“Quo Vu fat yer?”

“Yo esset in hem e reposat.”

“Quo Vu hat fat anteyer, si Vu esset yer tam fatigat?”

“Yo hat laborat li tot die e nocte.”

“Quo Vu va far deman?”

“Yo va scrir un long articul por un jurnal, e yo espera, que yo va har scrit it til fine posdeman.”

“Mey Vu haver success in Vor interprense! Ma it vell esser interessant saver, pri quo Vu va scrir e por qui Vu va scrir.”

“Ci noi ne posse star plu. Noi deve ear.”

“Lass nos visitar un café! Ta noi posse seder e trincar un glass de bir e parlar. O si Vu vole, café o té. Ples venir con me!”

“Mersí pro Vor invitation! Ma ples pardonar: pro quo Vu vole saver quo yo fa, e pri quo e por qui yo scri?”

“Pro que un yun mann deve saver omnicos.”

Un furtard veni a un prestro por confesser su mult peccas e reciver pardon e absolution. Li prestro sede in su stul e escuta benevolent, durant que li furtard raconta le pri su trics.

“Quo tu ha fat, mi filio?” questiona li prestro. – In li sam moment li furtard vide, que li prestro porta un fin aurin horloge in un tasca de su gilete. Il prende it sin que li prestro remarca to.

“Yo furte,” li furtard responde.

“Talmen tu ne deve dir. Ples dir, yo ha furtet!” – Nu li furtard ja ha deposit li horloge in su tasca.

“Yo ha furtet,” il confirma.

“Yes, bon, mi filio. Nu tu deve retornar to quo tu ha furtet.”

“Esque Vu ne vole haver it?”

“No, tu deve dar it al possessor.”

“Li possessor ne vole haver it.”

“In tal casu, ples departer in pace. Tui peccas es pardonat.”

Li persian legates postulat del Spartanes terra e aqua quam signe de subjugation. Li Spartanes jettat les in un profund bronn: “Ta vu have terra e aqua.”

Zeno, li filosofo, dit a un querellant yun mann: “Li natura ha dat nos du oreles e un bocca, por que noi mey escutar mult e parlar poc.”

“Si yo va venir a Laconia, yo va extinter omnicos e omnihom per foy e gladie,” scrit Philippos, li rey de Macedonia, al Spartanes. “Si,” respondet li Spartanes.

Un asiatic potentate esset questionat, quel esset su opinion pri li vin. Il respondet: “It es un fluide, quel es extraet de lingues de féminas e cordies de leones, pro que, quande yo ha trincat vin, yo posse parlar sin cessar e combatter mem li diábol.”

Verbs in Interlingue are all regular (except for the verb “to be” (esser) which is written es in the present). There is only one conjugation with four forms. Taking the verbal stem ama- (love) as an example we have the following four forms: ama, amar, amant, amat.

The other forms are created with the help of auxiliary verbs.

In li Bible sta scrit, que Deo ha creat li munde.

Pro to il es nominat li creator del munde.

Li creation durat six dies.

Noi ne have creatori qualitás, solmen Deo es vermen creativ.

Quo il ha creat? Nos e omni altri creaturas.

Mi fratre have un amíco, un ingeniero, qui ha fat un brilliant carriera. Ja quam yun studente su aspirationes evocat atention. Pos obligatori teoretic studies in un technical institute e practic preparatori labores in un micri fabrica, in quel il laborat quam reparator de electric motores e transformatores, il recivet un transitori ocupation quam supervisor del machines in un grand industrial interprense. Mersí a su intensiv labor e su extraordinari organisatori talentes il avansat gradualmen, de position a position, e nu il es executiv director de un association de industries in li sam branche.

Su precessores esset in oposition a innovationes, ma quam successor de ti conservativ administratores il devet interprender mult reformationes e un total reorganisation del administration. Li production e vendition del productes e fabricates crescet enorm in comparation a to, quo ili esset ante il. Il ha prendet parte in mult negociationes con extran states, e li resultate ha esset plu e plu extensiv, comercial transactiones de exportationes e concessiones in exotic landes.

Difamatori lingues di, que il es un poc imperatori, ma to es exageration. Quande il ha decidet un afere, il es firm in su decision, ne tolera contradition e intervention, e pro to il have success in su interprenses. Tal qualificationes es anc absolutmen necessi a decisiv por un mann in su position.

Il es inventor de mult patentat aparates, queles es ancor in su exclusiv possession. Quam possessor de grand capitales, il ha fat mult donationes in favor a cultural institutiones, e pro to il have li reputation de un grand donator e favorisator del scienties e artes.

It existe témpores, quande li filosofic speculation sembla haltar in total o partial resignation ante li grand problemas del vive, quande ne solmen definitiv ma anc provisori responses al eterni questiones sembla van. It concentra se a examination e inregistration de ti resultates, queles li exploratores e laboratores del special scienties presenta. It es periodes, quande li homan pensa fa quasi un sorte de guerre de position contra li eterni problemas, un guerre de position, quel postula mult devot perlaboration de detallies e penetrativ analise.

Ma it existe anc témpores, quande li pensa abandona su timid, defensiv position, marcha adavan e fa un general atacca. It es tal témpores, pri queles Hegel ha dit, que “li universal spíritu fa un choc adavan.” Con egal justification on posse nominar les témpores de productiv erras. Tal periodes seque successiv un pos altri, in ritmic fluctuation quam sómmites e valleyes de undes.

Pos li potent flut del Renascentie, quel in fin manifestat se in li grand sistemas, sequet li rationalisme del enciclopedistes e lor imitatores. Ti rationalisme havet su culmination e su coronation, ma anc su contra-evolution in Kant, li titane del filosofie. Pos il sequet li romantica, con nov gigantic constructiones de sistemas.

E denove, pos li romantica, li filosofie devet retirar a su positiones. Li positivisme detronat li filosofie in favor al special scienties. Li materialisme devenit li successor de ti sublim, genuin idealistic spíritu, quel, malgré omni fantastic misprenses, esset li directiv factor del romantica. Li special scienties fa nov e nov decovritiones, ma nor spiritual horizonte deveni plu strett.

E nu, esque li signes de nor propri témpore ne da nos indicationes pri un nov era de filosofic speculation, un nov romantica e idealisme, támen con plu critic reflection quam li antiqui? Li munde fórsan ne es ancor tam senil, quam li profetes de fatiga vole far nos creder.

On questionat li filosof Aristippos de Kyrene, per quo li filosofos distinte se del altri homes. Il respondet: “Si omni leges vell esser abrogat, solmen li filosofos vell viver quam antey.”

Alquí objectet que on frequent incontra li filosofos avan li portas del riches. Aristippos replicat: “Sam quam li medicos avan li portas del malades. Esque pro to li malades es plu reputat quam li medicos?”

“Moné,” il declarat, “yo prende del riches ne pro que yo besona it, ma por que ili mey saver in quel maniere ili posse investir it.”

We have just seen a large number of expressive international words that end with these five suffixes. Note that these words in Interlingue are regularly derived from verbs.

The words with -ion, -or, -ori, -iv and -ura are created with the perfect stem of the verb. But dictionaries only give the infinitive of a verb. How do you find the perfect stem? This is where we come to the de Wahl’s Rule.

First remove the -r from a verb, or -er for an -er verb. What is at the end?

Five verbs are exceptions to the above and must be learned separately.

In fine del septembre mill nin cent duant sett (1927) li conosset geofisico Professor Wegener (de Graz in Austria) visitat un ja de long conosset, ma per su orígine absolutmen misteriosi cratere in Sall sur li insul Oesel (Saaremaa), quel apartene al Republica de Estonia. Il esset in un societé de professores Kraus e Meyer del universitá in Riga e fat explorationes pri ti fenomen del natura.

In to omni expertes esset unanim til nu, que ci ne acte se pri un extint vulcan, quam on pensa in circules de laicos. Li max probabil opinion esset ti, que li cratere es un funel de ruition. Nu professor Wegener expresset un nov surprisant interpretation del orígine de ti strangi formation. Il pensa que on have ci un funel de penetration de un grandissim meteorite, simil al funeles de grenades, queles noi conosse desde li guerre mundan. Li cratere de Sall have un diametre de du cent quinant (250) e un profundore de deciquin (15) metres. It sembla esser un diminuet simil formation quam li famosi Arizona-crater in Nord America, quel advere have du mill (2000) metres in diametre.

Ma quo es significativ – per forationes on ja ha constatat in quar cent (400) metres sub li solea del cratere un enorm meteorite de circa mill du cent (1200) metres in diametre, it es, un córpore de dimensiones de un micri satellite. Wegener aprecia li grandore del meteorite, quel ha productet li cratere de Sall, ye circa cent til cent quinant (100 til 150) metres in diametre, e supposi que it deve trovar se in circa quinant til settant quin (50 til 75) metres de profundore. Adplu it es remarcabil, que in li vicinitá del principal cratere es situat pluri simil, ma mult plu micri, funeles, probabilmen causat per partes, queles ha separat se durant li cadida, quo es sovente observat che li cadidas de meteorites.

Si li suposition de prof. Wegener es rect, tande li cratere in Sall es un unic monument de natura in Europa, e li duesim sur li tot globe de terra.

Li cardinal numerales, queles responde al question “quant?” es:

Per adjuntion del suffix -esim noi have li ordinal numerales, respondent al question “quantesim?”:

Per adjuntion del sufix -plic (-uplic pos consonantes) (del verbe “plicar”) noi recive li multiplicativ numerales, queles responde al question “quantuplic?”:

Existe anc colectiv numerales, queles expresse un colection o un aproximativ númere:

Li fractiones es:

De 1/5 li fractiones es simil al ordinales.

Quel hora es? Quel es li témpore?

Li sett dies del semane es: soledí, lunedí, mardí, jovedí, mercurdí, saturdí.

Li decidu mensus es: januar, februar, marte, april, may, junio, julí, august, septembre, octobre, novembre e decembre.

Let’s take a look at a few from all of these.

These prepositions are also used to form other words.

The following prefixes are only used in compound words.

When Interlingue was first announced in 1922, Edgar de Wahl proposed a number of standalone and derived words that he believed to be equally valid, leaving the decision between them to the community to see which form it preferred. This process of ironing out took place over the next 25 years, at a very gradual pace as all changes in the end were very minor. Some examples of theoretically equally valid forms are the following:

The form on the left was rarely if ever used, due to 1) the uninternational appearance and 2) the possibility of appearing to have a different meaning. Subposition for example simply looks like “under position” and does not give the sense of “supposition”.

The second form was used for a time, but eventually the community settled on the form on the right for simplicity, with doubled consonants used in the cases mentioned in the beginning of the book (“ss” to maintain the [s] sound in all cases, “ch” for [sh], etc.).

Etsi it sempre ne es litteralmen ver que it custa torrentes de sangue por pussar li homanité in moventie un millimetre adavan, it támen es ínnegabil e pruvat del experientie, que íncredibil mult eforties es necessi por far li homanité comprender un nov idé, benque it vell aportar it grand avantages. It existe tro mult homes, queles relate con índiferentie e indolentie a lu nov, o monstra admaxim un platonic benevolentie, e anc tales, queles combatte it con apert íntolerantie e mem acumula barrieres e impedimentes por desfacilisar li progress del cultur. In consequentie de lor ignorantie ili quasi time líber pensada e li aparentie de nov idés, e ili da preferentie solmen a to, quo sta in acordantie a lor propri restrictet saventies. Qual perseverantie de su pioneros ha postulat e va postular li movement por un lingue international, qual persistentie in li confidentie e esperantie al final victorie del nobil idé!

Omni progress es li resultate de un tenaci luctada inter du tendenties: un, quel crede in li permanentie de lu existent e insiste in li conservation de it, e un altri, quel crede in li existentie de alquicos plu bon. Fórsan con un cert exageration on nómina li unesimes frenatores e reactionarios, li duesimes fantasistes e utopistes. Li fundamental diferentie inter li du partises es proprimen to, que li regressistes ne conosse li essentie del nov idés e pro to ne posse apreciar lor valore e importantie, durant que li progressistes es tro inclinat depreciar li existentie del conservativ leges del realitá e li potentie del temporari circumstanties. On vell posser nominar ti du partises realistes e idealistes, de to ne vell esser alquant ínjust, nam anc li realistes have su ideales, e anc li idealistes calcula con un realitá, quel posse fórsan esser plu ver quam li evident.

Un filosof unquande ha expresset li sam pensa per ti paroles: “Li munde sempre ha ridet pri to quo plu tard ha verificat se. In omni témpores existe homes qui pensa, e homes qui ride. Quande li témpore ha passat e un nov intrat – it ha sempre esset talmen, ne existe exceptiones – tande li munde ha regardat a retro e erectet monumentes a tis qui pensat, e ridet pri tis qui ridet.”

Si noi vole economisar moné, noi deve deposir it e ne spoliar it in omnidial micri expenses. Ma si noi vole economisar témpore, nor hores e minutes, noi deve utilisar les, e plu exclusivmen ili es usat por digni scopes, plu ili es transformat in un capitale de caractere, intelligentie e potentie. Noi cresce ne in aritmetic, ma in geometric progression, li flut de nov vive ne es solmen addit, ma multiplicat per lu antean. Un nov pensa, quel on excisela, ne es solmen juntet al anteyan pensas, ma transforma les e multiplica les, da nos nov vispunctus, de queles noi vide omni relationes e idés in un altri perspective.

Un passu ancor ad-supra li monte fa li horizonte plu vast in omni directiones.

Channing

Noi ha studiat mult e perfectionat mult, durant li ultim témpore, concernent li grand invention del civilisation: li division de labor. Solmen noi da it un fals nómine. It ne es, si noi expresse li veritá, li labor, quel es dividet, ma li homes: dividet in segmentes de homes, ruptet in micri fragmentes e pezzes de vive, talmen que li micri parte del intelligentie, quel resta in un hom, ne es suficent por far un pivote o un clove, ma exhauste se per far li fine de un pivote o li cap de un clove. E li grand cri, quel eleva se ex nor industrial cités, plu sonori quam lor sofflada de fornes – omnicos deriva de to, que noi fabrica omnicos in ili, except homes. Noi inpallida coton, e indura stal, e raffina sucre e modella ceramica, ma clarar, indurar, rafinar o modellar un singul vivent anim, tó nequande trova se in nor calculationes de profite.

Ruskin

Un yun greco hat aprendet de Protágoras li arte de sofistes contra payament de 50 mines ínmediatmen e ulterior 50 mines, quande il hat victet in su unesim processu. Proque il tardat payar li ultim parte, Protágoras comensat processu contra il. In ti die, in quel li judicament evenit, li du parties incontrat ante li deliberationes del judicos.

“It es plu bon, que tu paya me nu,” dit li mastro, “nam si yo victe, tu va esser judicat a payar, e si tu victe, tande tu ya ha victet in unesim processu, e va dever payar me anc in ti casu.”

“No, ples atender un poc,” replicat li yun mann, “si tu victe, tande yo ne ha victet in unesim processu, e tande, comprensibilmen, yo ne deve payar te e si yo victe, tande li judicament ya va esser tal, que yo ne deve payar.”

Un lingue, aprioric e logic, in quel chascun parol vell esser solmen un signe de un sol fix notion, un lingue sin images e metáfores e sin alcun associationes de idés, queles nequande vell lurar li pensa a altri notiones, un tal lingue vell esser perfectissim, pur principiarimen, pur teoricmen. Li paroles vell esser solmen instrumentes del pensa e necos plu.

Ma, it es un fact, noi nequande vell posser aprender un tal lingue. To es, si noi ne presuposi, que li vocabularium deve esser micrissim possibil. Ma tande it ne vell esser possibil expresser to, quo un civilisat nation, mem li micrissim popul, posse expresser per su lingue. Li homan memorie besona firm punctus por adherer, ma sur li calv, glacie-polit superficie del logic notiones it ne posse retener se. Just caus lor ínperfectitás e ruditás li natural lingues da nos plu secur adhesion por li memorie.

Li amore al metáfores es tam inradicat in nor mentes, que, etsi noi vell posser dispensar li metáfores, noi támen ne vell voler it. In omni lingues, nov e antiqui, on posse constatar li fenomen, que simplic, descolorat nómines es viceat per paroles, queles per su images e associationes de idés es quasi plu vivent, plu interessant. E noi posse profetisar, que tam long quam nor homanité ne ha perdit se ancor in pur ration, tam long quam sentiment e imagination ancor lude un rol, tam long quam homes ama li flores del verne ne solmen li sicc folies del autune – tam long un lingue aprioric, sin historie e sin metáfores ne va esser parlat sur ti ci globe.

Honestie es li max bon politica.

Exemples es plu bon quam prescrites.

Laude fa bon homes plu bon, e mal homes plu mal.

Fortuna favora li braves.

Li oldes save, quo li yunes ne conosse, ma li yunes aprende, quo li oldes ne posse.

Li bravo merite li bella.

De lu sublim a lu comic es sovente solmen un passu.

Leges es quam li texturas del aranés; li micri moscas es captet, li grandes trapassa.

Per li studia del historie noi percepte li intim conexion, quel existe inter lu present e lu passat. Li present moment es un transient cose, su radicas es in lu passat, su esperas in lu futuri. Si omnicos vell depender del subtil fil del fugient moment, quel ilumina e dura solmen durant un move del ocul, solmen por evanescer in li abiss de Nihil, tande omni vive vell significar solmen un exeada ad in li morte. Noi es tro inclinat regardar lu passat quam alquicos mort, ma it existe ye vivent evidentie in nor animas hodie. It opresse nos e stimula nos al action, it tirannisa nos e inspira nos a coses plu sublim.

A very common end vowel in Interlingue is -e, which does not have any particular meaning, but is used for ease of pronunciation and to distinguish words from others. Nouns: teatre, centre, lampe. Adjectives: pie (pious), varie (varied). An adverb: sovente (often). The -e is also seen in plurals after a consonant before the -s: nation, nationes. It can also play a role in distinguishing a noun from an adjective: central (central), centrale (headquarters).

The most common adjectival ending is -i, which is also used for pronunciation and distinguishing types of words:

For nouns referring to living creatures, the ending -o is used to indicate the male gender, and -a the female, when necessary. (Genderless or unspecified: -e or no ending):

In many other words the -o ending is used for a specific item, while -a refers to something in a more collective sense, a location or time. rosiero = rose bush, rosiera = rose garden, barbería = barbershop, auditoria = auditorium, imperia = empire, etc.

Substantival (noun) adjectives may be used as nouns:

The same endings can be used on adjectives to indicate the gender:

The ending can also be used on the definite article itself if there is no particular noun in mind:

Finally, the ending -um can be used on an adjective to form a noun that expresses the general idea of something:

Comparative (more, less) and superlative (most, least) adjectives are formed in the following way:

The above are the regular comparative forms. Other less regular forms exist due to their being part of already existing international words:

The verbal stem (present tense) can also be used as a verbal noun, which refers to a simple action.

The word pense refers to a thought, while pensa refers to thought. Both are correct, and have a subtle difference:

This is, again, a subtle distinction that one may use if wished or ignore at will, like the English words “clothing” and “clothes”, “dinner” and “supper”, “precise” and “accurate”, “venom” and “poison”, etc.)

We have already gone over the suffixes -ion and -ura in chapter 3. Here are some others:

Ja ante ott horas in li matin li publica comensat barrar li stradas ductent al grand plazza de parade, talmen que li policistes havet mult a far por retener it in respectabil distantie. Legionarios e pumperos esset comandat quam auxiliatores por li policie.

Ja on posset vider un policist, forductent un laceron e un fripon, quel esset arrestat quam furtard. Un trincard esset remarcat de un policist, al gaudie de un galoppon de hotel. Un dormion presc restat sub un automobil.

In li sud-front del plazza esset constructet tribunes por li special invitat publica. On videt functionarios de divers institutiones, publicistes e jurnalistes e anc cinematistes. Ye nin horas e tri quart li central tribune comensat plenar se. Ultra li presidente e su marita, nascet princessa D. con su can Bolognes, li comissario de policie, li magistrate municipal, li borgomastro Ciennes on videt mult altri distint persones. In li diplomatic loge prendet plazze li ambassadores anglesi, francesi, german, chinesi, japanesi, con lor damas, inter ili li marita del ambassador italian, li conosset patronessa del societé de protectores de infantes. Inter li deputates del parlament on remarcat omni fractiones comensante del max revolutionari bolshevistes, til li conosset reactionario M., actionario e companion del chef del Grand Magazin Central, e anc quelc pastores del partise Christian.

Presc precis ye deci horas comensat li grand parade militari con elegant cavalcada del cavalleristes, inter queles excellet li lanseros. Li chasseros con lor coloristic vestes evocat general sensation. Poy defilat li artilleristes con lor modernissim mortatori apparates. Inter li infanteristes marchat max von li musqueteros, flancat per li jaloneros. Li officeros portat su órdenes, e on posset remarcar, que li pedones esset plu decorat quam li truppes de ingenieros.

Pos li militare defilat li brigade de pumperos e depoy sequet li scoleros de divers institutes con lor directores, preceptores e instructores. Pos ili marchat li professionales: tallieros, chapeleros, sapateros, barberos, carreteros, carpenteros, mureros, vitreros, ferreros etc. Li ovreros del fabricas ne prendet parte in ti parade, ma li mineros del vicin carbon-miniera esset representat per lor delegates in su original costumes.

Nu sequet li sportiv organisationes e on posset vider mult conosset championes del futballistes, boxeros, velocipedistes, canotistes etc. In fin sequet un corso de automobilistes e motoristes.

In li véspere in li vast sala municipal esset arangeat un grand festa, u incontrat se li tot population per su eminent laboratores scientific, politic, artistic e social. Inter li scientistes on posset reconnosser li professores del universitá, li romanist E., li germanist F., e li orientalist M. Omni scienties esset representat, on videt juristes, medicos, inter ili li oculist S., li internist A. e li dentist U. Anc conosset pictores quam li paisagist L., li portretist R. e li aquarellist e aquafortist K. participat al festa. Ta esset anc li sculptor C. con su marita, li famosi actressa Lola C. On vide li max diferent persones in amical conversation: ci un radical socialist fonde se sub li ardent ocules del excentric baronessa S., ta un prestro del metodistes parla con li millionario e bankero M. e li proprietario del grand fabrica de motores, lord Ch. Li charitabil comtessa T. sembla interessar se ye li activitá del conosset calvinistic missionario B., un alt barbon, quel in ti desbarbat témpore es quasi un anacronisme.

Li babillada cessat quande li trio: li pianisto Z., li cellisto Str. e li violinista Senioretta Ilona M. intonat un arie del local compositor G. Solmen in tard nocte li festa trovat su fine, talmen que li reporteros havet mult a far scrir li rapportes al rect témpore, e li redactores e correctores esset occupat til li límite. Criticastros comprensibilmen ne esset content.

Li farmero amabilmen monstrat nos su possessiones. Sur li corte noi videt a dextri un grand dom. To esset li gallinería, u esset anc anates, ganses e quelc altri avies. Detra ti voliera extendet se un pisciera quel servit solmen quam anguilliera. Trans li bassines esset visibil li grand cafeiera e in lontan un piniera. In li horizonte stat blu montes, u esset un rich marmoriera, un ardesiera e altri minieras. Li sómmites esset covrit de nive e glacieros. Del altri látere del corte esset li orangería con mult tropic plantes e fructieros, bananieros, palmes e exotic flores. Noi eat sur un bell planat via, de un látere de quel extendet se un vast herbiera con bellissim trifolie e anc mult bell flores de camp, queles injoyat li paisage. Ma li farmero totmen ne esset content con ti malherbe, quam il nominat les. Il haltat e prendet ex li tasca un tabaciere e presentat nos quelc cigares: “Vu ne posse imaginar Vos,” dit il, “quant me despita li insectes! Vu vide ta li pomiera juntet a mi parc. It es presc vivid pro li mult vermes, con queles yo guerrea nu ja quelc annus. Anc li verdi pedicules de folies in mi adjacent pruniera, malgré omni precautiones, expande se in un horribil maniere.”

“Esque Vu have fórsan formícas?”

“O yes. Ci es pluri formicieras in li boscage vicin. Ili es tre laborosi insectes. Ples notar que just li formícas cultiva li pedicules, e yo posse solmen consiliar Vos tam rapid quam possibil exterminar omni formicieras. Ili es tre nociv animales in un fructiera.”

“Advere! Nu yo va sequer Vor consilie. Ples regardar tra ti clariera, quel aperte nos li vide súper li mare. Ta Vu posse vider un cannoniere e du destructores, queles crucea in ti regiones.”

“Quel es ti nave, quel sub segles veni al portu?”

“To es nor seglero, quel aporta nos salpetre por amelioration del terre. It veni del famos nitrieras in Chile.”

Pos har fat un promenada tra li principal branches de su proprietás, li farmero invitat nos in su “garsoniera,” quam il nominat su hem nu, proque su marita esset in un sanatoria. Quande noi hat sedentat nos in li comod apoyieres, sub li grand castaniero, un servitor aportat sur un tablette un chinesi teiere con tasses. Pos har trincat té e restaurat nos un poc, noi eat regardar li industrial institutiones, li spritería, li lavería, sapatería, carpentería e ferrería, u on fat omni ferrin ovres til li max fin ferreríes ornamental. Specialmen simpatic esset to, que on totmen ne videt forjettat ferrallia, quel talmen desgustant abunda in altri tal ovrerías. Li old forjero con su long albi barbe stat apu li incude avan li foyiere con ardent brase illuminant su energic facie, un image del old témpore.

The following suffixes create nouns that refer to persons.

The following suffixes form many of the nouns referring to the states and properties of other words.

To quo, secun li opinion de frances e angles letores, distinte Goethe, es un qualitá, quel il divide con su nation – constant referentie a intern veritá. In Anglia e America existe reverentie por talent, e li publica es satisfat, si li talent es exercit pro un cert fixat o comprensibil interesse o partie, o in regulari oposition contra un de tales. In Francia existe un plu grand delicie por intellectual brilliantie, pro it self. E in omni ti landes talentat homes scri talentosimen. It es suficent, si li intercomprension es ganiat, li contact attinger, tant columnes, tant hores ocupat in un vivaci e honorabil maniere. Al german intellectu manca li frances brilliantie, li fin practical comprension del angleses, e li american aventura; ma it have un cert honestie, quel nequande resta in superficial performantie, ma questiona constant: pro quel scope? Un german publica demanda controlant sinceritá. “Ci es un activitá de pensada – ma por quo? Quo vole li mann? De u, de u omni ti pensas?”

Sol talent ne posse far un autor. It es necessi que existe un mann detra li libre, un personalitá qui per su orígine e su qualitá da garantíe a ti doctrines queles il exposi, e qui existe por vider e constatar li coses in ti e ne in un altri maniere, qui defende factes proque ili es factes. Si il ne posse expresser se corect hodie, li sam coses supervive e va explicar se deman. Un charge jace sur su mente, li charge de un veritá explicand – plu o minu comprendet, e it constitue su ocupation e su vocation in li munde soluer li problemas e far les conosset. Quo importa que il mistrotta e balbutia, que su voce es crud e mis-sonant, que su metodes e su tropes es ínadequat? Ti mission va trovar metode e images, articulation e melodie. Etsi il vell esser mut, it vell parlar. Si ne – si ne vell exister un tal divin parol che li mann – quo noi cuida, quam fluent, quam brilliant il es…​

Emerson

It existe du folles in li munde. Li un es li millionario, qui crede, que il posse acumular real potentie per collecter moné; li altri es li glatt-rasat agitator, qui crede, que si il solmen vell posser prender li moné de un classe e dar it a un altri, li social maladies vell esser curat. Ili es ambi sur fals via. Mani del max successosi ho-temporan collectores de moné ne ha augmentat, ni per minimalissim summa, li richesse del homanité. Esque cart-luderos contribue al augmentation del richess del munde?

Si noi omni vell partiprender in li productiv labor, intra li límites de nor capacitá, on vell posser questionar solmen pri to, esque chascun va reciver to quo il besona. Un real manca del vital necessitás – ne un fals manca pro absentie de tintinant metallic monetes in nor tascas – posse depender solmen de ínsuficent production, e ti es, in su órdine, tro sovente un consequentie de mancant saventies pri to quo e qualmen on deve producter.

Ja in comensa noi deve fixar quam facte: li terra es capabil producter decent vive a chascun; ne solmen nutrition ma omnicos quo noi besona; nam omnicos veni del terra. It es possibil arangear li labor, li production, li distribution e li recompensation talmen, que a chascun qui fa su deventie, es garantit un parte del resultate in conformitá al exact justicie.

Omnicos es possibil. Crede es li substantie de coses pri queles noi espera, e li testimonie pri coses queles ne es visibil.

Henry Ford

Cosmopolis, 12-esim marte 1930.

Mi car amíco.

Yo mersia Vos cordialmen pro Vor amabil lettre de 10-esim ho-mensu. Yo joya leer, que anc Vu have interesse por li lingue international auxiliari, e yo constata, que yo esset rect, quande yo suposit, que Vu ne posse esser índiferent pri un question quel have grandissim importantie por li future de nor civilisation. Quam omni novones in li interlinguistica Vu comensa per decreter. In Vor curt lettre de quelc lineas Vu expresse Vor opiniones e exposi tant postulates concernent li lingue auxiliari, que, si Vu self vell provar satisfar les, Vu vell haver suficent occupation por quelc cent annus. Vu di, que li lingue deve esser ne europan; ma universal, i. e. un sintese de omni lingues existent sur li terra. Vu oblivia, que p. ex. li lingues chinesi e german es tam diferent, que un lingue, quel deve satisfar Vor postulate, vell esser quasi un hibride inter harengo e sparro. Vu di, que li lingue deve esser idealic, i. e. li max perfect linguistic instrument pensabil. Vu oblivia, que ne omnicos pensabil es possibil.

Idealic lingues es, secun mi opinion, tam ínpossibil quam idealic states. Ili apartene ambi a Utopie. Un idealic lingue sam quam un idealic state es possibil solmen ta u vive idealic homes. Vu di adplu, que li lingue deve esser absolut regulari, nam tande it vell esser max facil. Yo ne posse comprender, pro quo regularitá vell esser identic con facilitá. Li lingue ne es solmen grammatica. It posse esser facil aprender simplic regules, ma it es tre desfacil memorar e usar ínaccustomat paroles. Quant minu un nov lingue chargea li memorie del parlantes, tant plu facil it es.

It existet unquande témpores, quande homes credet seriosimen, que on posse crear, constructer e formar nov lingues arbitrarimen, ex profundore de su animas, secun principies, queles ili self inventet. It eveni ancor sovente, que on audi simil opiniones expresset de homes íniniciat. Plu valorosi quam inventer es constatar li ja factic existent international lingue, quel vive latent in li national lingues del occidental cultura. Li international vocabularium es tre rich, e pro que li scientie e technica ja possede un international terminologie, ili ne posse acceptar un altri lingue international quam un tal quel conserva ti internationalitá.

Vor devoet

Y. Z.

The three most used adjectival suffixes are:

Here are some more Latin- or Greek-derived affixes that are seen in words in Interlingue and most other western European languages:

Words can be joined together in a variety of ways.

The imperative of a verb can also be used to join words together: portamoné (a wallet, lit. a carry-money), parapluvie (an umbrella, lit. a block-rain), gardarobe (a wardrobe, lit. a guard-robe).

You might have noticed that properly applying the above derivation rules almost always produces existing international words with the same meaning. New ones can be made, as that happens consistently in natural languages. In the few cases where a regularly formed derivation form differs substantially from an existing international word, both forms are permitted. Examples:

Here are some example of how international words are created by deduction and composition from simple elements in the derivation of Interlingue:

Plus some others if one considers that the “-stituer” ending is also related to star: constituer, constitution, instituer, institute, institution, institutor, restituer, restitution, substituer, substitute, substitution,

“In facte, yo havet un drolli somnie just nu,” racontat un irlandeso. “Yo revat, que yo esset in Roma e visitat su Sanctitá, li Papa. Apen yo hat tappat sur li porta, quande il self apertet it. – ‘A, Pat, es it Vu, qui ha venit, o alquí altri?’ – ‘Advere, Vor honore, it es yo e nequí altri.’ – ‘Ples venir con me in li superior etage!’ il dit me. E ta esset un separat chambre, bellissim equipat, quel yo ne ha videt jamá. ‘Ples seder,’ dit su Sanctitá, ‘quo Vu vole?’ – Yo meditat durant un momente, e in fine yo dit: ‘Un glass de fort trincage.’ – ‘Deve it esser frigid o calid?’ – ‘Calid,’ yo respondet. E su Sanctitá departet por aportar li trincage, ma il esset absent tro long e interim yo avigilat me. Quam yo nu repente, que yo ne hat petit le dar me it frigid.”

Pri un cose noi omni concorda: ne existe plu abominabil erras quam tis del altres.

It es sovente plu facil pardonar un injurie quel noi ha causat a un altri hom.

Li opinion de mani autor es acceptat del publica – quande il self ha abandonat it ja de long.

Mani nómina se idealist: proque il vole viver ne por, ma per un idé.

Un conosset patriot ha dit: “Yo ne comprende que alcun hom vole nascer quam extraniano.”

On posse tacer pro divers motives: anc pro to que on have necos a dir.

Homes (anc Vu ha certmen constatat it) have plu de témpore, quande ili vole alquicos de nos, quam quande noi vole alquicos de ili.

A un yun mann, qui fanfaronat pri su saventies, un old mann dit: “Vu es felici, qui vive ancor in ti etá, quande on save omnicos.”

Quam ínprudent it vell esser, si noi vell dir a nor conossetes: “Yo have exact tant interesse por Vos quant Vu por me.”

Quande un hom di: “Un de nos erra,” yo save strax, quem il alude.

Certmen Vu conosse ti person, qui quande on parla pri un altri hom, comensa strax parlar pri se self.

Otto Weiss

“Ples pardonar me, Senior,” dit un tre seriosi aparent mann a un jolli hom, qui stat fumant un grand cigare sur li strada, “quant cigares Vu fuma in un die?”

“O,” su response esset, “fórsan quar o quin.”

“Quin cigares in un die fa triant quin in un semane, circa un cent quinant in un mensu, e plu quam mill ott cent in un annu. Ples supposir, que Vu vell har economisat omni ti moné, quel Vu ha expenset a tabac! Vu vell posser fórsan esser li possessor de ti bell micri dom, quel Vu vide ci a levul.”

“Esque it es Vor, mi Senior?”

“O no, yo ne possede un dom.”

“Esque Vu save, de qui it es?”

“No.”

“It es mi!”

Durant mi viage a Stockholm yo visitat anc li natur-historic muséo e yo esset vermen impressionat per li granditá opressiv del squelette del antediluvian iguanodon. Benque yo conosset teoricmen li dimensiones e li grandore de ti prehistoric gigant, li realitá superat omni imaginationes. Li longore del caude es tam grand, que it ne have spacie in li grand sala, ma on ha devet divider it e posir li detra-parte paralel al squelette.

Su altesse, li prince de S., intrat con mult grandesse in li sala del iguanodon, ma bentost il esset un modest micri hom apu li colossal animale. Un dama regardat li gigant e dit: “It es ínpossibil. Etsi un tal animal ha vivet, qualmen on posse saver su nómine?”

In the preceding texts we have become very familiar with many of the pronouns in Interlingue. Let’s look at them as a whole.